Χαιρετισμός στο 3ο συνέδριο του Αριστερού Ρεύματος

2 Μαρτίου 2024

του Βασίλη Λιόση

Συντρόφισσες και σύντροφοι, σας ευχαριστώ θερμά για την ευκαιρία που μου δίνετε να διατυπώσω μερικές σκέψεις από αυτό το βήμα.

Η συντηρητικοποίηση και η ερμηνεία της

Τα αποτελέσματα των διπλών εκλογών του 2023 πιστοποίησαν μια βαθιά συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας που πάει σε βάθος χρόνου και ερμηνεύεται:

α) από την εντατική προβολή και διάδοση αστικών ιδεολογημάτων (παγκοσμιοποίηση, τέλος της ιστορίας, πόλεμος των πολιτισμών, κοινοτισμός, κοινωνική οικονομία, ατομισμός, θεωρία των δύο άκρων, δικαιωματισμός, πολιτική ορθότητα κ.ά.)·

β) από τις ταξικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, από τα πολιτιστικά υποπροϊόντα που παρήγαγε μαζικά η ιδιωτική τηλεόραση·

γ) από τις πολυποίκιλες ευθύνες της Αριστεράς και

δ) από την καταστροφική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με το τρίτο μνημόνιο και την αντιστροφή του μηνύματος του δημοψηφίσματος.

Η τάση συντηρητικοποίησης ασφαλώς και δεν είναι ενδημικό φαινόμενο αφού πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο εν πολλοίς κατευθυνόμενο και όχι αυθόρμητο.

Η Αριστερά

Ειδικά όσον αφορά την Αριστερά οι πρακτικές «υγειονομικών κινηματικών ζωνών», η επιδίωξη επιβολής τάχα ιδεολογικών καθαροτήτων, οι αδιανόητες θεωρίες περί αλληλεξάρτησης, συμβάλλουν έμμεσα στο βάλτωμα και τη συντηρητικοποίηση με την έννοια ότι δεν δημιουργούν πολιτικά γεγονότα και δεν προάγουν την ανάπτυξη του κινήματος. Σε αυτό το σημείο, επιτρέψτε μου μια συμπληρωματική σκέψη στο κείμενο των Θέσεων που έχετε καταθέσει και που αφορά το ΚΚΕ. Η θεωρητική και πολιτική του στροφή δεν είναι πρωτόγνωρη στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Ο σεχταρισμός έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει οικτρά στο παγκόσμιο στερέωμα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η γραμμή Μπορντίγκα στον μεσοπόλεμο της Ιταλίας, γραμμή που ήταν σε αντίστιξη με τη σκέψη του Γκράμσι αλλά και οι εδώ τροτσκιστικές θεωρήσεις πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και κατά τη διάρκεια αυτού που οδήγησαν στην απόλυτη απαξίωση και στην αφάνεια τον τροτσκιστικό χώρο και στην απαράδεκτη γραμμή Στίνα. Το πρωτόγνωρο έχει να κάνει με το εξής γεγονός: ενώ το ΚΚΕ μεσούσης της κρίσης απώλεσε τη μισή του σχεδόν εκλογική δύναμη, την περίοδο βαλτώματος του κινήματος κέρδισε εκλογικά. Αυτό, ωστόσο, που δεν πρέπει να μας διαφύγει είναι πως η εκλογική του άνοδος είναι σε πήλινα πόδια αφού μια ενδεχόμενη ανασύνθεση του χώρου της λεγόμενης κεντροαριστεράς θα του δημιουργήσει μεγάλες εκλογικές πιέσεις.

Οι αντιφάσεις εντός της κοινωνίας

Το σημερινό πολιτικό ζοφερό τοπίο σήμερα χαρακτηρίζεται από την ιδεολογική και πολιτική ηγεμονία της ΝΔ, από την απουσία αντιπολίτευσης, από τις ζυμώσεις για μελλοντική σύγκλιση του ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ, από το πρωτοφανές ποσοστό του 14% που κέρδισε η ακροδεξιά και από την τάση ορμπανοποίησης της ΝΔ. Και όλα αυτά σε μια χώρα διαλυμένη από την κρίση και χωρίς καμία προοπτική οικονομικής ανάκαμψης για τα λαϊκά στρώματα. Εντούτοις, από όσα καταγράφονται στην κοινωνία στην παρούσα φάση μπορούμε να συμπεράνουμε πως μαζί με την ισχυρότατη τάση συντηρητικοποίησης υπάρχει και μία ελπιδοφόρα τάση ριζοσπαστικοποίησης και όλα αυτά εν μέσω πολλών αντιφάσεων.

Σε σχετικές έρευνες το 16% των ερωτώμενων απάντησαν ότι η δικτατορία είναι προτιμότερη της δημοκρατίας, πως η χούντα είχε και καλές όψεις κοντά στο 20%, πως η Χρυσή Αυγή αν δεν έκανε εγκληματικές ενέργειες θα ήταν χρήσιμη για την κοινωνία κοντά στο 20%, πως η παρουσία μεγάλου αριθμού μεταναστών και προσφύγων απειλεί τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας κοντά στο 57% και πως στη γενοκτονία της Γάζας υπέρ των Παλαιστινίων είναι το 28,5%, υπέρ των Ισραηλινών το 22,1% ενώ με κανέναν το 43,3%.

Ωστόσο, σε άλλη σχετική έρευνα το 78% των ερωτώμενων απάντησαν ότι η κοινωνία είναι διαιρεμένη σε τάξεις με συγκρουόμενα κοινωνικά συμφέροντα, πως το νερό, η ενέργεια, η υγεία, η εκπαίδευση και οι υποδομές μεταφορών πρέπει να ανήκουν στο κράτος από 64 έως 88% ανάλογα με την ηλικιακή ζώνη, το 19% πως οι επαναστάσεις είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξουν ριζικά οι σύγχρονες κοινωνίες και μάλιστα στις ηλικίες 17-34 ετών υπερθεμάτισε το 23%, ενώ το 34% απάντησε ότι οι επαναστάσεις είναι επιθυμητές αλλά όχι εφικτές. Επίσης, ένα 25% δήλωσε την επιθυμία του να καταργηθεί το ΝΑΤΟ και ένα 15% η Ευρωπαϊκή Ένωση, πως θετική γνώμη για το ΕΑΜ έχει το 31% και νοσταλγία, ελπίδα, αισιοδοξία και περηφάνια νιώθει το 15% όταν βλέπει το σφυροδρέπανο. Ακόμη, μη αρνητικά ή σχεδόν αρνητικά κρίνει την υπογραφή του τρίτου μνημονίου το συντριπτικό 87% και ακόμη ένα 81% αντιλαμβάνεται τον εξαρτημένο χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού δηλώνοντας ότι η Ελλάδα είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια από τις πιο ανίσχυρες ή η πιο ανίσχυρη χώρα.

Στο δια ταύτα

Όλα τα παραπάνω υπογραμμίζουν τη διαπίστωση περί ενός πολιτικού κενού που αν δεν καλυφθεί από ριζοσπαστικές, αντισυστημικές και κομμουνιστικές δυνάμεις θα καλυφθεί επιπλέον από την ακροδεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό ή/και θα οδηγήσει σε περαιτέρω παθητικοποίηση και αποστράτευση. Το οποιοδήποτε εγχείρημα που αφορά την ανασύνταξη της Αριστεράς και του κομμουνιστικού κινήματος πρέπει να λάβει υπόψη τις παθογένειες αλλά και τις θετικές εμπειρίες του παρελθόντος, τις νέες συνθήκες του παρόντος και τις τάσεις του μέλλοντος. Ως εκ τούτου:

1. Τα καρκινώματα του φραξιονισμού, του εισοδισμού, της γραφειοκρατίας, του διανοουμενισμού, του πρακτικισμού, της απωθητικής γλώσσας και προπαγάνδας, χρήζουν καθολικού ξεριζώματος.
2. Οποιοδήποτε μετωπικό εγχείρημα προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ισχυρού κομμουνιστικού πυρήνα με την κατάκτηση της ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας να είναι ένα διαρκές ζητούμενο. Προϋποθέτει ακόμη μια ριζικά διαφορετική κουλτούρα διαλόγου ανάμεσα σε διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.
3. Απαιτείται άμεσα η σύνδεση με τα εργατικά στρώματα και τη νεολαία μέσα από τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, τα σχολεία και τις γειτονιές.
4. Απαιτούνται νέες θεωρητικές επεξεργασίες για τον ελληνικό και παγκόσμιο καπιταλισμό.
5. Η αναζωογόνηση του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος είναι εκ των ων ουκ άνευ όρος για την άνοδο του λαϊκού κινήματος.
6. Τακτική και στρατηγική πρέπει να είναι διαλεκτικά δεμένα, η πρώτη να καθορίζεται από τη δεύτερη αλλά και να έχει τη σχετική της αυτοτέλεια.
7. Η στρατηγική δεν μπορεί παρά να είναι ο στόχος της κοινωνικής ανατροπής και ο σοσιαλισμός, μια διαδικασία που παρουσιάζει πολυμορφία με βάση την ιστορική εμπειρία. Σε κάθε περίπτωση οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες πρέπει να εκλείψουν. Αυτό δεν το επιτάσσει απλώς κάποια θεωρία αλλά η συσσωρευμένη εμπειρία και τα αποτυχημένα ευρωκομμουνιστικά δόγματα.
8. Η τακτική δεν μπορεί να υποτιμά κανένα καθημερινό πρόβλημα, μικρό ή μεγάλο. Επιπλέον, μια σύγχρονη τακτική δεν πρέπει να υποτάσσεται στα κελεύσματα των καιρών. Για παράδειγμα, όσον αφορά τον λεγόμενο δικαιωματισμό πρέπει να διαχωριστεί η ανάγκη για απαντήσεις σε σύγχρονα ζητήματα που τίθενται στο τραπέζι από την εργαλειοποίηση που γίνεται από την πλευρά του ιμπεριαλισμού.

Επίλογος

Συντρόφισσες και σύντροφοι, αποτιμώντας μισόν αιώνα από τη μεταπολίτευση, καταγράφεται μία εικόνα καταστροφής για τον τόπο. Ο τριτογενής τομέας ενώ το 1974 ήταν το 36% της ελληνικής οικονομίας σήμερα έχει φτάσει το 74%, ενώ ο δευτερογενής από το 27% έφτασε στο 10% στα αντίστοιχα χρόνια. Όσον αφορά το εξωτερικό χρέος βρίσκεται πλέον κοντά στο 200% δηλαδή επέστρεψε στα επίπεδα του 1900. Τρία κύματα μεγάλης μετανάστευσης σημειώθηκαν στην ελληνική κοινωνία. Το ένα την περίοδο 1903-1917, το δεύτερο την περίοδο 1960-1972 και το τρίτο την εποχή της σημερινής κρίσης. Επομένως, δεν διανύουμε μία συνηθισμένη φάση της ελληνικής ιστορίας και από αυτή την άποψη καλούμαστε με ακόμη πιο αγωνιώδη τρόπο να δουλέψουμε για την αντιστροφή του ιστορικού βέλους.

Συντρόφισσες και σύντροφοι, διαπιστώνοντας τη θετική σας συμβολή στις προσπάθειες ανασύνταξης του λαϊκού κινήματος, τις ειλικρινείς σας προθέσεις και την πραγματική αγωνία σας, το γεγονός ότι προάγεται μία υγιή κουλτούρα συζήτησης και συντροφικού διαλόγου, σας εύχομαι ολόψυχα εκ μέρους του Συλλόγου Μαρξ. Σκέψης «Γιάννης Κορδάτος», την επιτυχή κατάληξη του συνεδρίου σας. Πάντα στις επάλξεις και πάντα στους δρόμους του δίκιου και του αγώνα.