Χούντα και Αμερικανοί: ξεχάστε ό,τι ξέρατε. Β΄Μέρος.

 

του Βασίλη Λιόση

 

B΄ ΜΕΡΟΣ

 

ΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΠΡΙΝ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Η ανάμιξη της CIA και της DIA (στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών των ΗΠΑ) στο στρατιωτικό πραξικόπημα είναι κάτι παραπάνω από φανερή, ωστόσο, προκαλούν εντύπωση ορισμένες πολιτικές αναλύσεις από «μαρξιστές» που δεν βλέπουν ανάμειξη του αμερικανικού παράγοντα και τελικά –είτε το θέλουν είτε όχι– τον αθωώνουν.

[i] Κατ’ αρχάς απαιτείται μια υπενθύμιση βασικών ιστορικών και πολιτικών παραμέτρων. Οι Αμερικανοί έχουν να επιδείξουν μια πολύ μεγάλη ιστορία πραξικοπημάτων σε όλη την υφήλιο και δεν βλέπουμε το λόγο που θα αποκλειόταν μια χώρα όπως η Ελλάδα από τους σχεδιασμούς τους. Κατά δεύτερον, όσον αφορά ειδικά την Ελλάδα είναι γνωστό ότι από τη δεκαετία του 1940 οι Αμερικανοί πήραν τη σκυτάλη από τους Άγγλους και ήταν αυτοί που δήλωσαν ως πλέον η πρώτη και κυρίαρχη ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο ότι θα τους ανήκει το προτεκτοράτο με το όνομα Ελλάδα. Εγκατέστησαν στρατιωτικές βάσεις, εφάρμοσαν το σχέδιο Μάρσαλ και το δόγμα Τρούμαν και παρακολουθούσαν στενά κάθε εξέλιξη εντός Ελλάδας. Χαρακτηριστική περίπτωση της αμερικανικής επικυριαρχίας και της υποτέλειας της ελληνικής αστικής τάξης ήταν η περίοδος κατά την οποία πρέσβης στην Ελλάδα ήταν ο Πιουριφόι. Ο συγκεκριμένος ήρθε στην Ελλάδα το 1950 με αποστολή την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, τη σταθεροποίηση του αστικού πολιτικού συστήματος και τη βαθύτερη εξάρτηση της χώρας από τον αμερικανικό παράγοντα. Στο ενεργητικό του χρεώνεται και η δολοφονία του Νίκου Μπελογιάννη, οι πολιτικές παρεμβάσεις που ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις στην Ελλάδα και η μετατροπή της Ελλάδας σε μια χώρα-μπανανία. Χαρακτηριστική έκφραση της υποτέλειας του ελληνικού πολιτικού προσωπικού ήταν και το επεισόδιο που διεμήφθη το 1946 ανάμεσα στον Αμερικανό στρατηγό Βαν Φλιτ κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Κατά την επιθεώρηση ελληνικού στρατιωτικού σώματος ο Κανελλόπουλος απευθυνόμενος στον Αμερικανό στρατηγό τού είπε: «Στρατηγέ μου ιδού ο στρατός σας».

[ii] Ο ίδιος στρατηγός, εκφράζοντας την ανακούφιση του αμερικανικού παράγοντα, δήλωνε τρεις μήνες μετά το απριλιανό πραξικόπημα: «Η στρατιωτική κυβέρνησις της Ελλάδος έσωσε την Αμερικήν από ένα νέο Βιετνάμ»[1].

[iii] Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι αξιωματικοί της CIA ήταν εγκατεστημένοι στα γραφεία της ΚΥΠ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είχαν αναπτυχθεί δεσμοί με Έλληνες πράκτορες και ορισμένους αξιωματικούς. Σύμφωνα με μια προσωπική μαρτυρία, ακόμη και ο ίδιος ο Καραμανλής (ο πρεσβύτερος) εκτιμούσε πως η χούντα των Συνταγματαρχών θα μείνει στη θέση της για όσο καιρό επιθυμούσε η Ουάσιγκτον. Σύμφωνα, πάλι, με τον ευρωπαϊκό τύπο της εποχής, οι συνταγματάρχες παραιτήθηκαν κατόπιν απαίτησης του Κίσινγκερ[2]. Με βάση μια άλλη μαρτυρία –του δημοσιογράφου Ηλία Δημητρακόπουλου (Ουάσιγκτον D.C.)– την άνοιξη του 1966 και κατόπιν της μετάβασης του προαναφερθέντος δημοσιογράφου στην αμερικανική πρωτεύουσα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με ηγετικά στελέχη του αμερικανικού κατεστημένου:

«Στις συνεντεύξεις αυτές αποκαλύφθηκε ότι η εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ είχε προβεί σε βολιδοσκοπήσεις ηγετικών στελεχών της νομοθετικής εξουσίας για το ενδεχόμενο στρατιωτικής λύσης στη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση, ζητούσαν την παρέμβαση της βασιλομήτορος Φρειδερίκης, απέκρουαν την περίπτωση στρατιωτικής λύσης και επέκριναν τις δραστηριότητες της CIA στην Ελλάδα»[3]. Ωστόσο, με βάση την ίδια μαρτυρία «Στις αρχές του 1967, ο τέως πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής επισκέφθηκε μυστικά στη Νέα Υόρκη τον πρώην αρχιστράτηγο των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στρατηγό Λόρις Νόρσταντ και του ζήτησε όπως συνηγορήσει στην Ουάσιγκτον υπέρ της στρατιωτικής λύσης υπό τον Κ. Καραμανλή».

Το γεγονός αυτό το επιβεβαιώνει στο βιβλίο του Post script with a Chinese accent ο Σ. Σουλτσμπέργκερ[4].

[iv] Αν υπάρχει, ακόμη, αμφιβολία για την ανάμειξη των Αμερικανών, τότε τα επόμενα στοιχεία, νομίζουμε, ότι δεν αφήνουν καμία αμφιβολία:

«Το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου 1967 είχε αιφνιδιάσει απόλυτα το Παλάτι και τους Βρετανούς. Αντίθετα, οι αμερικανικές υπηρεσίες γνώριζαν λεπτομέρειες για τη συνωμοτική στρατιωτική ομάδα που οργάνωσε το πραξικόπημα. Από τις 19 Ιουνίου 1965 έως τις 23 Ιανουαρίου 1967 η CIA είχε στείλει στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ δέκα πέντε αναφορές για τις συνεδριάσεις της ομάδας Παπαδόπουλου, τα ονόματα των συμμετεχόντων, αλλά και λεπτομέρειες των συζητήσεων τους για τη σχεδιαζόμενη επιβολή της δικτατορίας»[5].

Ο ίδιος ο επιτετραμμένος στην αμερικανική πρεσβεία εκείνη την εποχή Νόρμπερτ Άνσουτζ δηλώνει:

«Στη βάση μιας μακράς ιστορικής σύνδεσης, το Παλάτι και ειδικά η βασίλισσα Φρειδερίκη, πίστευαν ότι ενώ οι σχέσεις με την πρεσβεία ήταν σχετικά καλές, ο πραγματικός δρόμος για το Οβάλ Γραφείο ήταν μέσα από τη CIA. Έτσι, αυτές οι σχέσεις καλλιεργήθηκαν πολύ επιμελώς. Ήταν πιο δύσκολο για την πρεσβεία, κατά την άποψή μου, να έχει ένα συνεχή διάλογο με το Παλάτι. Είναι δίκαιο να πω ότι οι σχέσεις μας με το Παλάτι, παρόλο που ήταν αρκετά θερμές, δεν ήταν τόσο στενές όσο ήταν με τη CIA. Δεν ξέρω μέχρι σήμερα πόσα ήξερε η CIA για το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Ξέρω, όπως όλοι, ότι ο Παπαδόπουλος είχε δουλέψει ως πράκτορας και είχε μακριά και συνεχή επαφή με τη CIA. Και σε πολλές περιπτώσεις αν ήθελες να παραδώσεις ένα μήνυμα, το παρέδιδες μέσα από τη CIA. Δεν λέω ότι δε μετέδιδαν το μήνυμα με ακρίβεια και πιστά, αλλά οι επαφές τους ήταν συχνά καλύτερες απ’  τις δικές μας»[6], η υπογράμμιση δική μας.

[v] Ο Άρτσερ Μπλαντ, επικεφαλής του Πολιτικού Τμήματος εκείνη την περίοδο, διηγείτο:

«Η CIA υποστήριζε πολύ τη χούντα. Οι άνθρωποι της είχαν πολύ στενές επαφές με αυτήν. Εμείς στο πολιτικό τμήμα ήμασταν εναντίον της […]. Η ηγεσία της χούντας είχε προέλθει από την ελληνική CIA, την ΚΥΠ. Είχαν συνεπώς υπηρεσιακές επαφές μαζί τους πριν από το πραξικόπημα»,[7] οι υπογραμμίσεις δικές μας.

 

Ακολουθεί το Γ΄ Mέρος στο οποίο θα υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν την ανάμειξη του αμερικανικού παράγοντα την περίοδο της επταετίας..

 

 

[1]. Το Βήμα, 30/9/1967.

[2]. Για όλες τις παραπάνω εκτιμήσεις βλέπε αναλυτικότερα την παρέμβαση του Eric Rouleau στο: Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης, Η δικτατορία 1967-1974, Πολιτικές πρακτικές –Ιδεολογικός λόγος– Αντίσταση, σ. 271-279, εκδ. Καστανιώτη, 1999.

[3]. Αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας με τίτλο «21η Απριλίου, Πώς ήρθε-Πώς έπεσε η χούντα», σ. 73, Ε Ιστορικά.

[4]. Βλέπε αναλυτικότερα Αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας με τίτλο «21η Απριλίου, Πώς ήρθε-Πώς έπεσε η χούντα», σ. 73-74, Ε Ιστορικά.

[5]. L. Stern, The Wrong Horse, σ. 42-43. Αναφέρεται στο: αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας με τίτλο 21η Απριλίου, Πώς ήρθε-Πώς έπεσε η χούντα, σ. 78, Ε Ιστορικά.

[6]. Πελώνη Αριστοτελία, «Οι σχέσεις των Αμερικανών και της CIA με τη χούντα», 21η Απριλίου, 1967-2007, 40 χρόνια από το πραξικόπημα της χούντας, ειδική έκδοση της εφημερίδα Τα Νέα, σ. 100, Αθήνα 2007.

[7]. Παπαχελάς Αλέξης, Ένα σκοτεινό δωμάτιο. 1967-1974, σελ.  84, εκδ. Μεταίχμιο, 2021.